Atividade

Conselho de Imprensa Rezolve Disputa Entre RTTL, EP ho Estudante na’in rua Liuhosi Mediasaun

Díli, Bazeia ba Lei Komunikasaun Sosiál nú 5/2014 ne’ebé promulgadu husi Prezidente da Repúblika, iha loron 19 Novembru 2014, fó Kompeténsia ba Conselho de Imprensa haktuir iha Lei KomSos artigu 44 alinea G nu’udar mediador no rezolve problema ne’ebé mosu tanba rezultadu husi atividade Jornalístika.

Relasiona akontesimentu iha fronteira Batugadé, munisípiu Bobonaru, iha loron 23 Abril 2020, mosu dezentendimentu entre jornalista Humberto dos Santos (Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públika-RTTL, EP), no Estudante Universitáriu Xenia Jacquelina Sanches Barreto no Renita Ornela Mendonça Vieira. 

Conselho de Imprensa de Timor-Leste (CI), hola pozisaun tuir Kompeténsia konstitusionál realiza mediasaun ba kazu RTTL, EP ho jornalista na’in rua. 

Iha loron 4 Juñu 2020, parte estudante na’in rua (2), hamutuk ho família submete keixa mai Conselho de Imprensa hodi husu CI atu halo mediasaun ba dezentendimentu ba kazu entre parte rua. 

Nune’e, iha loron 15 Juñu 2020, Conselho de Imprensa hahú halo pra-mediasaun, iha parte dadeer, CI rona uluk pozisaun husi estudante na’in rua no família, loraik, Conselho de Imprensa kontinua rona pozisaun hosi RTTL, EP.
Tama ba mediasaun, Conselho de Imprensa lori hamutuk parte rua. Iha loron 25 Juñu 2020, iha edifísiu CI, konsege rezolve duni problema entre parte rua liuhosi dalan mediasaun liuhosi mediasaun no hametin iha akordu. 

Iha mediasaun ida ne’e parte rua nia hakarak maka estudante Xenia Jacquelina Sanches Barreto no Sra. Renita Ornela Mendonça husu atu publika direitu hatán no retifikasaun relasiona notísia RTTL, E.P iha loron 23-25 Abril 2020, husu justikasaunn kona ba notísia ne’ebé mak RTTL, E.P fo sai la balansu no hakarak rezolve problema akontesimentu iha Batugadé tuir mediasaun ne’ebé Conselho de Imprensa fasilita.

Entretantu, Jornalista RTTL, E.P, Sr. Humberto dos Santos ho RTTL, E.P konkorda fó espasu ba estudante na’in rua atu hato’o direitu hatán no retifikasaun, hakarak iha prosesu mediasaun ne’e hanesan informasaun edukativu ba sidadaun sira no mediasaun terminolójia mós sai pontu ida hodi halo diskusaun.

órgaun no meiu komunikasaun sosiál RTTL, E P konkorda ba keixa ne’ebé iha ona Conselho de Imprensa atu bele rezolve ho mediasaun ne’ebé dirije husi CI.   

Finalmente, liuhosi pre-mediasaun no mediasaun ne’ebé hala’o ona parte rua konkorda malu hodi hamosu akordu ida ho prinsípius hitu (7) maka hanesan, dahuluk, Parte hotu-hotu rekoñese katak problema ida ne’e mosu husi miskomunikasaun no dezenterndimentu iha ambiente estraordinária Covid-19 nian.

Daruak, parte hotu-hotu aseita rezolve akontesimentu iha Batugadé liu husi mediasaun no hametin iha akordu; datoluk, Parte primeiru Sra. Xenia Jacquelina Sanches Barreto no Sra. Renita Ornela Mendonça Vieira aseita dada fali keixa ne’ebé mak hato’o tiha-ona ba PDHJ no autoridade sira seluk; dahaat, parte segundu, prontu dada fali keixa ne’ebé mak hato’o tiha-ona Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL) Munisípiu Bobonaro, no autoridade sira seluk.

Dalimak, Asuntu ne’e prontu rezolve no remata iha Conselho de Imprensa ho boa vontade finalmente, daneen, RTTL, EP, liu husi konferénsia imprensa hamotuk ho Parte primeiru hato’o informasaun ba publika katak akontesimentu iha Batugadé resolve ona no ikus liu maka parte sira konkorda no hakotu keixa ida ne’e iha mediasaun. 

Liuhosi konferénsia imprensa, Prezidente CI, Virgilio da Silva Guterres agradese ba parte rua ne’ebé ho vontade di’ak hodi fó konfiansa ba Conselho de Imprensa atu bele lidera prosesu ne’e liuhosi dalan mediasaun.
“Dezentendimentu ne’ebé mosu iha fulan Abril, solusaun iha tiha ona, parte rua konkorda malu ona atu rezolve dezentimentu ne’e liuhosi mediasaun,” esplika Prezidente CI.

Iha parte seluk, prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,EP, Francisco da Silva “Gari”, hatete iha vontade boot mós husi parte rua, konsege rezolve kazu referee iha Conselho de Imprensa.

“Ligadu ba kazu ne’ebé akontese iha Batugadé, liuliu ligadu ba estudante na’in rua no RTTL ninian, prosesu ida ne’e para ona iha ne’e atu bele aban bainrua karik ema ruma lori hikas prosesu ne’e karik, ami husi parte RTTL kata kami nia kazu ne’e rezolve ona iha Conselho de Imprensa,” esplika Prezidente RTTL, EP.

Entretantu reprezentante estudante na’in rua, Xenia Jacquelina Sanches Barreto hetete problema ne’e akontese tanba falta komunikasaun di’ak entre parte rua no rezolve ona liuhosi dalan mediasaun.

“Problema ne’ebé akontese iha loron 23 Abril iha Batugadé entre ami ho jornalista Humberto, tanba de’it miskomunikasaun no entendimentu. Ne’ebé, ami ho konxiénsia rezolve problema ne’e liuhosi dalan mediasaun hanesan meius edukativu ida ba povu Timor-Leste ba future,” esplika estudante.

Prosesu mediasaun lidera hosi Konselleiru Paulo A. C. Araujo no hetan akompañamentu husi Diretór Dezenvolvimentu Análiza Mídia, Diretór Komunikasaun Sosiál, Relasoens Institusionál no Kooperasaun nomós parte tékniku Diresaun Apoiu Jurídiku no Liberdade Imprensa. (CI)