JAKARTA - Conselho de Imprensa Timor-Leste (CI), Segunda (29/8/2016), iha Jakarta-Indonesia, estabelese akordu kooperasaun ho Dewan Pers Indonesia (DPI) hodi tulun malu iha aspeitu kapasitasaun institusional no dezenvolvimentu politika imprensa nian.
Husi loron 29 Agostu to’o loron 2 Setembru 2016, CI Timor-Leste halao primeira vizita traballu ba Jakarta-Indonesia, hodi halo estudu komparativu no estabelese kooperasaun ho Dewan Pers Indonesia (DPI).
Durante estadia iha Jakarta, CI mos halo enkontru no diskusaun ho Lembaga Pers Dr. Soetomo (LPDS), Komisi Penyiaran Indonensia (KPI), Aliansi Jurnalis Independen (AJI) no mos hasoru malu (bersilaturahmi) ho Ministro Komunikasaun no Informatika Indonesia nian (KOMINFO), Rudiantara.
Delegasaun CI Timor-Leste, kompostu husi Prezidenti CI, Virgilio da Silva Guterres, no membru nain-hat hanesan Jose Maria Ximenes, Hugo Maria Fernandes, Paulo Adriano da Cruz Aráujo no Francisco Belo Simões da Costa. Hola parte mos iha delegasaun ne’e Diretora Ezektiva, Ana Teresa Sequeira ho Assessor Planeamentu no Programa, Rigoberto Monteiro.
Iha sorumutu ho DPI ne’e halo mos diskusaun kona-ba modalidade ba kooperasaun entre CI Timor-Leste no DPI. Iha okaziaun ne’e mos, Ketua Dewan Pers Indonesia, Yoseph Adi Prasetyo (Stanley) no membru DPI Indonesia nian hanesan, Nezar Patria, Ahmad Jauhar no Ratna Komala simu delegasaun hosi Timor-Leste ho diak.
Hafoin diskusaun entre instituisaun rua ne’e, iha kedas loron hanesan, CI Timor-Leste no DPI hamosu konkordansia institusional hodi tulun malu iha aspeitu kapasitasaun institusional no dezenvolvimentu politika imprensa nian liu husi asina Memorandum of Understanding (MoU) eh Nota de Intendementu (NdI) entre CI Timor-Leste ho Dewan Pers Indonesia ba periodu tinan 5 mai.
Aspetu sira ne’ebe mak CI Timor-Leste no DPI sei elabora liu tan husi NdI mak kona-ba kapasitasaun institusional, peskiza, kapasitasaun nomos dezenvolve enkuardamentu politika, lejislasaun no regulamentu sira nudar enkuadramentu institusional ba implementasaun mandatu no kompetensia CI Timor-Leste.
Iha nia intervensaun wainhira asina NdI ne’e, Presidenti CI Timor-Leste, Virgilio da Silva Guterres hatete katak soumutu ho DPI ne’e produtivu tebes no hanesan esperensia osan mean ida atu dezenvolve CI Timor-Leste.
Stanley iha nia intervensaun hatete katak kooperasaun entre DPI no CI Timor-Leste atu hametin liu-tan lasu amizade ne’ebe kesi tiha ona durante periodu ne’ebe luta ba demokratizasaun iha Indonesia no independensia Timor-Leste nian durante periode rezime Orde Baru.
Liuhosi konkordansia ne’e mos instituisaun rua ne’e aseita atu mos halo kontribuisaun ba rekomendasaun sira husi Komisaun Verdade no Amizade (CVA) ne’ebe mak to’o agora seidauk iha mudansa signifikativu hodi kura kanek sira ne’ebe iha liuhosi servisu jornalismu nian hodi kontribui ba hametin paz no harmonia entre povu nasaun rua liliu hirak ne’ebe moris besik malu iha areia frontiera terestres Indonesia no Timor-Leste. Iha mos enkontru ne’e CI Timor-Leste no DPI lansa inisiativa hodi introdus Conselho de Imprensa ba iha nivel regional nian liliu ba membru Estadu sira ne’ebe mak halibura a’an iha ASEAN.
Husi loron 30 Agostu to’o 1 Setembru, delegasaun CI Timor-Leste nian mos halo diskusaun ho lideransa sira husi Lembaga Pers Dr. Soetomo (LPDS), Jakarta, ne’ebe lidera husi Priambodo, nudar Direitor Exekutivu LPDS nian hodi hahu diskusaun kona-ba kapasitasaun ba jornalista Timor-Leste nian, liliu iha aspeitu sertifikasaun ba jornalista sira.
Iha loron ne’e mos CI Timor-Leste halo enkontru ho Komisi Penyiaran Indonesia (KPI) ne’ebe lidera husi Vice Presidenti KPI, Sudjarwanto Rahmat Muh Arifin, hodi halo diskusaun kona-ba posibilidade koperasaun iha futuru iha aspeitu lejislasaun no monitorizasaun ba imprensa sira hanesan televizaun no radio sira.
Iha loron 31 Agostu, delegasaun CI Timor-Leste halo mos diskusaun amigavel ho Aliansi Jurnalis Independen (AJI) hodi fahe informasaun ba malu kona-ba lalaok liberdade imprensa no liberdade esperasaun iha nasaun ididak nian, komitmentu advokasia ba aktividades jornalismu nian nomos lalaok organizasaun jornalista nian iha Timor-Leste.
Prezidenti AJI, Suwarjono ho nia Sekretariu Jeral, Arfi Bambani Amri, inklui membru AJI sira seluk, iha diskusaun ne’e informa mos kona-ba sira nia peskija ne’ebe hatudu dadus kona-ba funu-balu jornalista nian (musuh wartawan), parte ne’ebe mak la fo espasu ba ou impede liberdadi imprensa iha Indonesia.
Iha okaziaun ne’e mos CI Timor-Leste no AJI koalia kona-ba posibilidade koperasaun entre membru sira organizasaun jornalista nian iha Timor-Leste ho Indonesia.
Iha loron hanesan, delegasaun CI Timor-Leste nian mos hasoru malu ho Ministru Komunikasaun no Informatika (KOMINFO) Indonesia, Rudiantara.
Sorumutu ne’e atu explora posibilidade koperasaun entre CI Timor-Leste no KOMINFO iha seitor lejislasaun ba seitor imprensa sira online nian.
“Lori Governu Indonesia nia naran hau hato’o bemvindo ba delegasaun CI Timor Leste iha Jakarta, hein katak, lasu amizade ne’ebe CI Timor Leste halo ona ho Dewan Pers Indonesia, Lembaga Pers Doktor Soetomo, Komisi Penyeiaran Indoneisa no AJI bele hametin liu tan iha futuru atu hamutuk dezenvolve komunikasaun sosial entre rai rua ne’e,” hateten Ministru Rudiantara.
Prezidenti CI Timor-Leste hato’o ba Ministru Rudiantara katak vizita delegasaun CI Timor-Leste nian mai Jakarta ne’e atinji duni nia objetivu tan konsege halo ona Nota de Intendementu ho Dewan Pers Indonesia no mos hahu diskusaun ho instituisaun sira seluk. Prezidenti CI agradese ba Ministru KOMINFO ba nia koperasaun diak ho instituisaun sira hanesan DPI no KPI ne’ebe fasilita enkontru no diskusaun sira durante estadia iha Jakarta.
Iha loron 1 Setembru, delegasaun CI Timor-Leste partisipa iha seremonia entrega Kartaun Imprensa no Sertifikadu ba Jornalista Senior Indonesia nian ne’ebe DPI fo ba membru nain 14. Iha seremonia ne’e delegasaun CI Timor-Leste mos partisipa iha diskusaun konaba prosesu sertifikasaun ba jornalista sira no etika jornalismu nian. Orador ida husi diskusaun ne’e mak eis Presidente DPI, Prof Dr. Bagir Manan, ne’ebe iha loron ne’e mos simu kartaun Jurnalis Utama husi DPI.
Antes fila mai Dili, Prezidenti CI Timor-Leste oferese jantar konfraternizasaun ho liderasan no membru sira husi DPI, LPDS, KPI, AJI no jornalista no ativista Indonesia sira ne’ebe durante ne’e fo solidaridade ba luta ba ukun a’an Timor-Leste nian. Iha okaziaun ne’e partisipa mos Embaixador Timor Leste mai Indonesia, Alberto Xavier Pereira Carlos. CI