Komunikadu Imprensa

Kobertura Eleitorál: Mídia fó Espasu Boot Liu ba Figura Polítika Apoiante.

Kobertura Eleitorál: Mídia fó Espasu Boot Liu ba Figura Polítika Apoiante.

Nu’udár hatuur nanis ona iha Lei Komunikasaun Sosiál no Estatutu Conselho Imprensa (CI) nian katak, CI nia kompeténsia importante maka, promove liberdade espresaun no liberdade imprensa, promove independénsia ba meius komunikasaun sosiál nian hosi kualkér influénsia indivídu, grupu ka interese polítiku no ekonómiku sira, asegura katak asesu ba profisaun jornalísta nian sei halo tuir kondisaun legál sira ne’ebé bele aplika, promove no asegura atu atividade jornalísta sira nian bele dezenvolve ho profisionalizmu hodi respeita padraun Kódigu Étiku no promove diálogu entre orgaun komunikasaun sosiál, sosiedade no ho orgaun estadu sira seluk.

Iha ámbitu liberdade espresaun no liberdade imprensa ne’ebé proteje ona iha Konstituisaun Artigu 40 no 41, orgaun komunikasaun sosiál hala’o nia kna’ar durante kampaña prezidensiál  to’o eleisaun prezidensiál la’o di’ak, maibé tuir avaliasaun no monitorizasaun CI nian sei nota katak, kobertura orgaun komunikasaun sosiál balun nian ladun parsiál no ladun fó ekelíbriu ba kandidatu hothotu. Nune’e, implikasaun públiku ka ema barak ladun hatene kona-ba kandidatu seluk sira nia hanoin.

Ba kandidatu hanesan Francisco Guterres “Lu-Olo” ho António da Conceição “Kalohan” hetan porsaun boot liu, tanba iha mobilizasaun boot no hetan apoiu hosi partidu polítiku no figura polítika boot balun. Tanba haree mós ba valor notísia, maka konsentrasaun masa no figura hanesan Dr. Mari Alkatiri, Prezidente partidu CNRT, Xanana ho Dr. Francisco Guterres Lu-Olo.

Mídia sira fó espasu boot liu lider ne’ebé la’os kandidatu maibé apoiante kandidatu nian. Loloos ne’e mídia sira tenki fó espasu boot liu ba kandiadatu sira, tan públiku hakarak hatene maka kandidatu prezidente sira nia hanoin. Eleisaun prezidente ne’e, sidadaun hili ema, tan ne’e ema ne’e nia hanoin maka importante.

Maioria mídia la dun fó espasu ba kandidatu sira ne’ebé kandidata-án nu’udár independente no rekursu kuran atu halo mobilizasaun masa no movimenta ba munisípiu hotu. Reponsabilidade sosiál jornalizmu nian ida maka atu fó espasu ba komponente sira ne’ebé kbi’it no lian la’ek, voice of the voiceless.

Conselho Imprensa mós nota katak, durante kampaña, maioria mídia imprimi sira la hatun notísia kona-ba substánsia materia kampaña hosi kandidatu ida-ida. Notísia sira ne’ebé públika durante periodu kampaña foku liu ba aparensia pesoal nian liga ba nia relasaun ho istória rezistensia nian no atake pesoál  duke asuntu polítika sira nian haktuir kompetensia prezidensia nian ne’ebé Konstituisaun haruka.

Conselho Imprensa hakarak apresia mídia balun, liu-liu estasaun Televizaun Edukasaun, TV-E tanba hamosu “D’Challenges” ne’ebé tulun votantes no públiku hodi kompriende substánsia matéria kampaña hosi kandidatu presidenti sira. Tuir CI nia hanoin progama TV-E nian ne’e fó duni posibilidade ba votante sira no públiku em jerál atu kompriende didi’ak saída maka vizaun, misaun no polítika ka programa prioridade hosi kandidatu ida.        

Conselho de Imprensa mós lamenta ba RTTL.ep ne’ebé maka nu’udár orgaun komunikasaun Estadu nian la rezerva direitu de antena ba kandidatu sira nian durante periodu kampaña. CI akompaña katak, la iha kandidatu Prezidente Repúblika ida mós maka hato’o kampaña liu hosi RTTL.ep. Legalmente kompete ba CNE ho STAE atu halo avaliasaun bazeia ba dekretu do Governu no.5/2017 regulamenta a kampaña no propaganda Eleitorál artigu 19 kapitulu IV kona-ba direitu antena.

Rekomendasaun ba eleisaun jerál mai ne’e;

-    Husu ba Orgaun komunikasaun sosiál atu fokus halo kobertura ba substánsia kampaña partidu polítiku ida-idak nian;

-    Halo kobertura ba serbisu no lala’ok orgaun Eleitorál sira, hanesan CNE, STAE ho MAE;

-    Ba RTTL.ep atu kumpri obrigasaun haktuir lei Eleitorál kona-ba direitu antena ba kandidatu sira no ba oin ba partidu polítiku ne’ebé sai konkorente iha eleisaun parlamentar hodi garante informasaun ba sidadaun sira hodi foti desizaun ne’ebé konsiénte atu hili sira nia saseluk ba parlamentu;

-    Halo tratamentu kobertura ne’ebé justu no ekilibradu ba kandidatu ka partidu polítiku sira ne’ebé konkore iha eleisaun.

Díli, 27 Marsu 2017