Dili – Prezidente Conselho de Imprensa de Timor-Leste (CI), Virgílio da Silva Guterres, sai oradór iha Semináriu Internasionál ho tema “The Development of Global Digitalization and Its Impact on Timor-Leste”, iha Salaun Suai, Timor-Plaza, Kuarta-Feira, 7/7/2021.
Semináriu internasionál ne’e realiza ho objetivu atu fahe no diskute koñesimentu no esperiénsia hosi oradór internasionál no mós nasionál sira ba progresu plataforma digitalizasaun iha era modernu liuliu iha Timor-Leste kona-ba oinsá sensibiliza sosiedade Timor-Leste hodi akompaña no uza loloos plataforma digital.
Prezidente CI foka aprezentasaun kona-ba “How Timor-Leste’s Society Can Find, Learn, Analyzing, Utilizing, share and as well as to create content on information technology and internet”.
“Disinformasaun ne’e iha nia siénsia, iha nia metodulojia, mai kleur ona, intelijénsia sira, uluk PIDI sira mós oinsá halo disinformasaun, ne’e konseitu ne’e iha, entaun se mak atu halo disinformasaun ne’e la’ós ema baibain, ema sira ne’ebé intelektuál, grau de koñesimentu natoon atu manipula informasaun ne’e, fake news ne’e ema iha kapasidade hakerek notísia ida pois beim estruturadu, ho balansu, maibé ho fonte fitisiu, fonte fictive, sumber fictive e ida ne’e Conselho de Imprensa identifika katak mosu barak liu bainhira kampaña eleitorál la’o iha 2017 mosu depois eleisaun antisipada mós mosu, iha blog rua tolu ne’ebé Maun Xanana ko’alia, depois ba Konsellu Fretilín ko’alia, depois iha terseira fonte, sira dehan fonte ne’ebé neutral, ne’ebé lakohi temi nia naran iha Ainaro ka iha Oecussi, mais depois identifika katak Maun Xanana nunka ko’alia hanesan ne’e, Konsellu Fretilín mós nunka ko’alia hanesan ne’e, Maiu sira hanesan ne’e antigu, ábitu antigu, agora digitalizasaun sira ne’e atu halo ema uza buat ne’e sai simples liu, sai lais liu,” dehan Prezidente CI.
Prezidente CI taka nia aprezentasaun ho informa katak, “xave atu kontrola ou atu redús efeitu negativu husi digitalizasaun ka, diversifikasaun ka komunikasaun ne’e edukasaun, edukasaun familiar, edukasaun oinsá atu matéria sira kona-ba komunikasaun ninian, kona-ba utilizasaun meiu ka aparellu komunikativu nian ne’e tenke la’o.”
Iha sesaun diskusaun hafoin rona esperiénsia oradór internasionál Jornalista Portugal nain rua, Sandra Ferreira no Carina Vallerio katak iha Portugal disakredita Mídia wainhira halo infrasaun grave, partisipantes liga situasaun ne’e ho Timor-Leste no husu ba Prezidente CI wainhira mosu infrasaun grave, saida mak sei akontese no sansaun saida mak sei fo.
Prezidente CI esplika prosesu analiza no monitorizasaun CI ba obra jornalistiku, sansaun ba infrasaun grave sira no fó hanoin mós katak, “jornalizmu ne’e mós produtu intelektuál, tanba produtu intelektuál nia ezije honestidade intelektuál, tanba saida, tanba honestidade intelektuál bele rekoopera kredibilidade ne’ebé lakon tanba publikasaun notísia ne’ebé sala.”
Partisipa iha semináriu internasionál ne’ebé realiza husi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SECOMS) ne’e mak, Membru Governu, Membru Parlamentu Nasionál, PNTL, FFDTL, Reprezentante Korpu Diplomátiku, Organizasaun Naun Governamental Nasionál no Internasionál, Universitáriu, Mídia públiku no privadu, Mídia officer sira no Relijioza sira.